In Memoriam emeritus hoogleraar Fred van Iersel (1954-2023)
Op donderdag 27 juli 2023 overleed emeritus bijzonder hoogleraar Fred van Iersel. Met hem verliest de Tilburgse universiteit een bijzonder collega, iemand met grote betrokkenheid bij de universiteit en de katholieke geloofsgemeenschap, en een hoogleraar met bewogen aandacht voor maatschappelijke en internationale politieke vraagstukken.
Fred (Adrianus Henricus Maria) doorliep het Bisschoppelijk College in Roermond, en studeerde vervolgens theologie aan de Radboud Universiteit, waar zijn oom Nieuwe Testament doceerde. Na enige jaren als leraar in het middelbaar onderwijs werd hij in de jaren tachtig wetenschappelijk medewerker aan de Katholieke Theologische Hogeschool Utrecht. Van Iersel was reeds in de jaren 1970 een geziene gast bij de Gemeenschap van Taizé, en was tijdens de toenmalige Koude Oorlog betrokken bij het Interkerkelijk Vredesberaad. Hij combineerde dit engagement met een wetenschappelijke insteek. Voor NWO verrichte Fred van Iersel onderzoek over ‘Vredeseducatie en conflictbehandeling in kerkelijke vredesbewegingen’.
De betrokkenheid op vredesethiek en de rol van geloofsgemeenschappen hierin kleurde zijn verdere loopbaan, met name ook zijn onderwijs als docent theologische ethiek aan de Tilburgse Katholieke Leergang en later aan de Tilburg School of Catholic Theology. Vanaf de late jaren 1980 werd Van Iersel wetenschappelijk medewerker bij het Militair Pastoraal Centrum van de Rooms Katholieke Geestelijke Verzorging bij de krijgsmacht, en bij het Ministerie van Justitie ten behoeve van het Rooms Katholieke Justitiepastoraat.
In juni 1993 promoveerde Van Iersel samen met Marijke Spanjersberg in de theologie op een proefschrift met als titel ‘Vrede leren in de kerk’, waarin de worsteling van de kerken met het vredesactivisme werd onderzocht. Eind jaren 1990 was hij een tijd algemeen secretaris van Pax Christi.
Vervolgens zou Fred zesentwintig jaar lang, van 1994 tot 2020, bijzonder hoogleraar zijn aan Tilburg University. Als diaken van het bisdom Haarlem combineerde hij deze positie vanaf 2002 met de rol van Hoofdaalmoezenier van het Rooms-katholieke Justitiepastoraat. Aan onze universiteit bekleedde hij de leerstoel ‘Vraagstukken geestelijke verzorging bij de krijgsmacht’, ingesteld door de dienst Rooms-katholieke geestelijke verzorging van het Ministerie van Defensie, en doceerde hij aan de Tilburg School of Catholic Theology. Hij publiceerde uitgebreid over ethiek in internationale betrekkingen en over militaire beroepsethiek en krijgsmachtpastoraat.
Ook na zijn emeritaat bleef Fred een maatschappelijk, kerkelijk en academisch betrokken collega. Hij was bestuurslid van het wetenschappelijk instituut van het CDA en voorzitter van de Beraadgroep van de landelijke Raad van Kerken voor samenlevingsvraagtukken. Tot juli 2023 was hij verbonden aan de Law School van Tilburg University, voor het ontwikkelen van een Outreaching Impact Lab (ILAB), en bleef hij nauwe contacten onderhouden met collega’s uit Oekraïne.
Een rode draad door Freds leven, als iemand met een fysieke beperking, was zijn grote aandacht voor spiritualiteit en lichamelijkheid. In 2022 reisde hij nog naar Lourdes, en reflecteerde hierop in het boekje Een leven lang Lourdes. Ervaringen en reflecties met mijn dood voor ogen. Die ervaringen gaf hij ook weer in de afscheidstekst die daags na zijn heengaan verscheen in Volzin.
De Tilburgse universiteit en haar School of Catholic Theology betuigen graag hun medeleven aan de naasten van Fred van Iersel, in het bijzonder aan zijn partner, Marieke Feuth. Met hem verliezen wij een gewaardeerd denker, wiens betrokkenheid bij studenten, promovendi en collegae in de herinnering blijft.
Karim Schelkens, decaan Tilburg School of Catholic Theology
Zie ook Fred van Iersel in Volzin: Hoe een bedevaartsoord mijn leven samenvat.