Wim van de Donk over verbinden en samenwerken: ‘Andere spieren gebruiken dan je gewend bent’

In een wereld die radicaal verandert kan de universiteit niet hetzelfde blijven, vindt Wim van de Donk. “In onze omgeving voel je onrust over digitalisering, de sterk veranderende politieke cultuur en de energietransitie.” Dat vraagt volgens de collegevoorzitter en rector magnificus vernieuwing, ook van Tilburg University. “Wij willen geen V&D worden; een organisatie die dacht dat het wel goed zou komen.” De universiteit heeft zich in de strategie dan ook voorgenomen dapper te zijn. “Dat hebben we geagendeerd om te onderkennen dat we besluiten moeten nemen die scherp afwijken van wat we nu doen. Dat doen we overigens in het besef dat we eeuwenoud zijn en wel tegen een stootje kunnen. Universiteiten bestaan langer dan de overheid.”

Het is zeker niet zo dat alles in tijden van transities anders moet. De universiteit heeft in de traditionele, onafhankelijke rol veel meerwaarde, stelt Van de Donk. “Kritische denkers zijn waardevoller dan ooit. Je hebt bij transformaties wetenschappers nodig die in alle ruimte en onafhankelijkheid onderzoek doen. Neem bijvoorbeeld de energietransitie. Energienetten veranderen doordat we van centrale naar lokale opwekking gaan. Onze hoogleraar Saskia Lavrijssen denkt na over hoe je die voorziening van de toekomst kunt reguleren.” 

Barricaden

Waar de universiteit wel in wil veranderen is de mate waarin ze verbindt en samenwerkt. Het versterken van de cultuur van samenwering en de verbondenheid met de omgeving is een belangrijk punt in de strategie op weg naar 2027. De universiteit zet in op effectieve deelname aan ecosystemen en wil daarmee haar maatschappelijke bijdrage laten toenemen. Volgens Van de Donk kan zijn organisatie met kennis veel betekenen voor de omgeving. Hij noemt een aantal voorbeelden: “Een hoogleraar zoals Jan Fransoo, specialist in logistiek en digitalisering heeft bedrijven veel te bieden. Hetzelfde geldt voor hoogleraar Bart Bronnenberg, autoriteit in marketing in relatie tot gezond gedrag en gezonde voeding.” Hij voegt daar nog het voorbeeld van hoogleraar bedrijfsethiek Wim Dubbink aan toe. “Hij hielp het Elisabeth-Tweesteden Ziekenhuis op hun verzoek tijdens de coronacrisis bij het voeren van moeilijke gesprekken over ingewikkelde kwesties.” De waardering voor de rol van de universiteit als leverancier van kennis en talent neemt toe, merkt Van de Donk. Zoals bij ceo Peter Wennink van ASML. “Toen hij hier was, zei hij: ‘Wij hebben ingenieurs nodig maar ook uitstekende economen en juristen die ons helpen mee te gaan met veranderingen die op ons afkomen.” Hij vindt het belangrijk dat het bedrijfsleven en gemeentebestuur de meerwaarde van de universiteit ervaren. “Zij zouden bij wijze van spreken op de barricaden moeten gaan als wij in de problemen komen.” 

Onze kracht is en blijft dat we een betrouwbare, onafhankelijke leverancier van kennis blijven. We zullen altijd onze autonome onderzoekers blijven beschermen.

Ecosystemen

Van de Donk ziet de universiteit als een zeehaven, met diverse internationale en lokale verbindingen. Tilburg University is al langer verbonden met bijvoorbeeld de provincie Noord-Brabant, de stad Tilburg, nationale en internationale allianties en platformnetwerken zoals Midpoint Brabant, Brainport en Brainport Smart District. Die banden wil de universiteit nu verder aanhalen, om zo haar impact in de omgeving te vergroten. In de strategie heet dit streven het versterken en structureel verankeren van ecosystemen. Aan deze ecosystemen gaat de universiteit meer structurele tijd en aandacht besteden, bijvoorbeeld door hier meer menskracht voor vrij te maken. 

Er zijn ook in het oog springende jonge ecosystemen in ontwikkeling. Dit zijn de academische werkplaatsen: (Be-)sturen op Brede Welvaart, Klimaat & Energie, Inclusieve Arbeidsmarkt en Digital Health & Mental Wellbeing. Hierin werken onderzoekers en studenten samen met strategische partners aan oplossingen voor grote maatschappelijke vraagstukken. De universiteit nodigt haar wetenschappers uit om hierin samen te werken met collega’s uit andere disciplines én organisaties buiten de universiteit. Van de Donk: “De kern van die academische werkplaatsen is dat we samen met maatschappelijke partners een onderzoekslijn ontwikkelen. Dat samenwerken zal wennen zijn voor wetenschappers. Daarvoor moet je andere spieren gebruiken dan normaal.” Samenwerken betekent overigens niet dat Tilburg University naar de pijpen van partners gaat dansen. “Onze kracht is en blijft dat we een betrouwbare, onafhankelijke leverancier van kennis blijven. We zullen altijd onze autonome onderzoekers blijven beschermen.”