Slachtoffers in massaschadezaken willen meer dan schadevergoeding
Massaschadeprocedures worden meestal ingezet om financiële compensatie te verkrijgen voor de slachtoffers. Maar het gaat de meeste slachtoffers niet alleen om het geld: zij willen bijvoorbeeld ook erkenning van hun leed en zorgen dat het niet nog eens gebeurt. Dat blijkt uit het onderzoek waarop Karlijn van Doorn op 2 februari 2024 promoveert aan Tilburg University. Van Doorn doet aanbevelingen om de behoeften van slachtoffers beter in te bedden in trajecten ter afwikkeling van massaschade.
De ramp met vlucht MH17, het giftige Chroom VI, de aardbevingen in Groningen, lekkende borstimplantaten, het seksueel misbruik in de Rooms-Katholieke Kerk: steeds berokkenen één of enkele partijen schade aan vele mensen. Bij de afwikkeling van dergelijke massaschade worden collectieve procedures opgetuigd, maar brengen die de benadeelden wel waar ze behoefte aan hebben? Hoe ervaren zij het collectieve afwikkelingstraject? Waarom doen ze eraan mee?
Rechtswetenschapper Karlijn van Doorn onderzocht deze vragen door middel van een literatuurstudie en interviews met slachtoffers van het faillissement van de DSB-bank, van seksueel misbruik in de Rooms-Katholieke Kerk en van het DES-hormoon.
Bevindingen
Hoewel juristen meestal inzetten op financiële compensatie, blijken er bij de geïnterviewde benadeelden juist veel immateriële motieven te spelen. De slachtoffers zijn op zoek naar erkenning, ze willen voorkomen dat een ander hetzelfde overkomt, of ze hebben de behoefte om de schadeveroorzaker te straffen dan wel ter verantwoording te roepen. Een geldbedrag heeft voor hen geregeld veel meer een symbolische betekenis.
Daarnaast blijkt het weten van het bestaan van medeslachtoffers opluchting en troost te bieden. Ook vinden slachtoffers het belangrijk om gehoord te worden en willen ze informatie over het afwikkelingstraject. Ze hebben er begrip voor dat er met een verdeelsleutel wordt gewerkt voor de schade-afwikkeling, maar die verdeelsleutel zou wel moeten aansluiten bij hoe zij de schade beleefd hebben.
Aanbevelingen
Van Doorn doet op grond van deze inzichten de aanbeveling om niet alleen financiële compensatie maar ook immateriële behoeften als uitgangspunt te nemen in trajecten ter afwikkeling van massaschade. Dat heeft gevolgen voor de invulling van het juridische schadebegrip, de wijze van schadeberekening en de autonomie van partijen. Een schade-afwikkeling buiten de rechter om biedt de betrokken partijen volgens Van Doorn ruimte om aandacht te geven aan de immateriële belangen van de benadeelden. Zo zouden best practices ontwikkeld kunnen worden.
Promotie
Mr. Karlijn van Doorn promoveert op vrijdag 2 februari 2024 om 10.00 uur in de aula van Tilburg University. Titel proefschrift: De mensen achter de grote getallen. Een empirisch-juridisch onderzoek naar de belangen van benadeelden in situaties van massaschade. Promotores: prof. dr. I.N. Tzankova, prof. dr. M.S. Groenhuijsen. De promotie kan ook gevolgd worden via een livestream.
Noot voor de pers
Voor meer informatie is Karlijn van Doorn beschikbaar via tel 013-4662387 of e-mail C.J.M.vanDoorn@tilburguniversity.edu. Een recensie-exemplaar van het proefschrift kunt u opvragen via persvoorlichters@tilburguniversity.edu.