“Sterker constitutioneel bewustzijn is van belang voor vertrouwen in de overheid”
Hoe kunnen grondrechten bijdragen aan vertrouwen in de overheid? Hoe kunnen we ons constitutionele bestel zo versterken dat het bestand is tegen de uitdagingen van deze tijd? Een goed besef van de relatie tussen vrijheid, grondrechten en de wet is van belang voor ons vertrouwen in en de betrouwbaarheid van de overheid, betoogt hoogleraar Nederlands en Europees constitutioneel recht Ingrid Leijten. Zij spreekt op vrijdag 14 april haar inaugurele rede uit aan Tilburg University.
Vrijheid, grondrechten en de wet hangen met elkaar samen, legt Ingrid Leijten uit. Wetgeving is nodig om gestalte te geven aan grondrechten, die niet absoluut zijn en niet losstaan van andere (grond)rechten en belangen. Dit betekent bijvoorbeeld dat vergaande klimaatmaatregelen die onze vrijheden beperken, niettemin gerechtvaardigd kunnen zijn. Maar ook dat de fundamentele belangen van burgers altijd voldoende gewicht moeten krijgen in de afwegingen die worden gemaakt. De toeslagenaffaire en de Groningse gaswinning laten zien dat dit niet altijd gebeurt.
Constitutioneel bewustzijn
Een goed besef van de relatie tussen vrijheid, grondrechten en de wet is van belang voor ons vertrouwen in en de betrouwbaarheid van de overheid, betoogt ze. Dit geldt te meer in tijden van polarisatie, desinformatie en (informationele) ongelijkheid. Daarvoor zou ons constitutionele bewustzijn moeten worden versterkt, evenals als de juridische constitutionele cultuur.
Relationeel perspectief
Leijten zal hiertoe gaan onderzoeken hoe onze Grondwet meer recht kan doen aan relaties tussen mensen (van zorg, macht, ongelijkheid), relaties van mensen met de natuur, relaties tussen overheidsmachten en die tussen overheid en burger. Het recht geeft hoe dan ook vorm aan die relaties, de vraag is of en hoe het constitutionele recht dit beter zou kunnen doen, juist ook met het oog op de crises en uitdagingen waarmee we geconfronteerd worden.
Prof. mr. dr. Ingrid Leijten studeerde rechten en politicologie aan de Universiteit Leiden en Columbia Law School in New York. Na het behalen van het New York Bar Exam, promoveerde zij in 2015 op een onderzoek naar kernrechten en de bescherming van sociale rechten door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Vervolgens werkte zij als universitair docent en universitair hoofddocent staats- en bestuursrecht aan de Leidse rechtenfaculteit. In 2019 was zij als gasthoogleraar verbonden aan de Friedrich-Alexander-Universität Erlangen-Neurenberg in Duitsland. Ingrid Leijten is lid van de redactie van het Nederlands Tijdschrift voor de Mensenrechten (NTM/NJCM-Bulletin), het European Yearbook of Constitutional Law, het commentaar Uitleg van de Grondwet en de blogsectie van Nederlandrechtsstaat.nl. Zij maakt deel uit van de steering committee van het Benelux Chapter van de International Society of Public Law (ICON-S) en het bestuur van de Staatsrechtkring. Ook maakt zij de podcast Ons goed recht.
Leijten is sinds 1 januari 2022 als hoogleraar Nederlands en Europees constitutioneel recht verbonden aan Tilburg Law School. Eind maart werd zij geïnstalleerd als lid van De Jonge Akademie van de KNAW, een positie die zij mede wil aangrijpen om het bewustzijn te vergroten van hoe een rechtsstaat functioneert.
Oratie
Prof. mr. dr. Ingrid Leijten spreekt op vrijdag 14 april 2023 om 16.15 uur in de aula haar inaugurele rede uit onder de titel Grondrechten, grondvertrouwen en de relationele constitutie. De ceremonie is ook te volgen via livestream.
Noot voor de pers
Neem voor meer informatie contact op met persvoorlichter Corine Schouten, tel. 013 -466 2993, e-mail c.h.schouten@tilbuguniversity.edu of met Ingrid Leijten via a.e.m.leijten@tilburguniversity.edu.