Gerechtelijke dwalingen

In Nederland zit naar schatting 10% van de langgestraften onschuldig vast. Hoe kunnen we zulke gerechtelijke dwalingen voorkomen? 

Eén van de manieren is om de betrokken waarheidszoekers – zoals politiemensen, advocaten, misdaadjournalisten, officieren van justitie en rechters – goed te informeren over wat kennis is, hoe de menselijke kennisverwerving werkt en wat daarbij mis kan gaan. Waarheidszoekers moeten dus iets van epistemologie weten. 

Een belangrijk gegeven is dat de wetenschap onze beste manier is om kennis te verwerven. Dat houdt in dat het voor de betrokkenen in juridische processen van groot belang is om wetenschap en pseudowetenschap van elkaar te onderscheiden: een pseudo-wetenschapper die beweert een expert witness te zijn, kunnen we bijvoorbeeld maar beter niet geloven. Waarheidszoekers moeten dus iets van wetenschapsfilosofie weten. 

Leerdoelen van het programma  

• Herkennen van gerechtelijke dwalingen en inzicht krijgen in de oorzaken ervan
• Begrijpen van de filosofische benadering van organisatie-samenleving en de impact op juridische processen
• Ontwikkelen van kennis over epistemologie en wetenschapsfilosofie in relatie tot juridische waarheidsvinding
• Onderscheiden van wetenschap en pseudowetenschap in juridische contexten

College 1: Waarom er altijd gerechtelijke dwalingen zullen zijn
In dit college leggen we uit waarom we er in de kennisleer van uitgaan dat kennis een gerechtvaardigde en ware overtuiging is. We zullen ook zien dat het onmogelijk is om een absolute rechtvaardiging te geven. We zullen het moeten stellen met goede redenen om een overtuiging voor waar te houden. De beste redenen worden geleverd door de wetenschap. In dit eerste college zullen we daarom ook kijken naar hoe we wetenschap van pseudowetenschap kunnen onderscheiden.
Als we weten wat kennis is en wat wetenschap, dan zal ook duidelijk worden dat gerechtelijke dwalingen niet te voorkomen zijn. Dat ontslaat ons echter niet van de plicht om dat toch te proberen of daar waar de rechtsgang leidt tot dwalingen, deze te corrigeren.

College 2: Experts: welke kan een waarheidszoeker geloven?
In het eerste deel van dit college kijken we naar het probleem van het herkennen van de expert. Dit is vanzelfsprekend een probleem voor een rechter die zelf geen expert is, maar wel moet oordelen wie van de als experts gepresenteerde personen de echte expert is. Dat is natuurlijk ook een probleem voor de officier van justitie, die in eerste instantie een waarheidszoeker is, en pas in tweede instantie een aanklager. En ook voor de verdediging is het goed te kunnen beoordelen of de eigen expert inderdaad een expert is, of hoe men kan laten zien dat de vermeende expert van het openbaar ministerie helemaal geen expert is. Wie kan je geloven?
In dit college bespreken we een probleem waarvan sommigen de oplossing wel zullen kennen. Maar kunnen diegenen die de oplossing kennen ook uitleggen waarom de oplossing de oplossing is? 

College 3: Verdachten: welke kan een waarheidszoeker geloven?
In een eerder college hebben we al gezien dat we een alternatief scenario nodig hebben (‘one-scenario bias’). Als we dat niet hebben dan lopen we het risico ons te richten op dat ene scenario dat we hebben en alles wat daarbij past te accepteren en alles wat daar niet bij past te verwerpen. In het geval van de Arnhemse Villamoord heeft de politie geen enkele aandacht besteed aan het scenario waarbij de dame die bij het slachtoffer op bezoek was, de dader is (we zeggen niet dat zij de dader is, maar ze is wel een serieuze verdachte).

College 4: Getuigen: welke kan een waarheidszoeker geloven?
Hoe betrouwbaar zijn de getuigenissen van kroongetuigen of snitches – getuigenissen van mensen die wat te winnen hebben (bijvoorbeeld strafvermindering, of een minder streng detentie-regime) bij een veroordeling van degene(n) waartegen ze getuigen? Kan je een ooggetuige vertrouwen? Om op die vraag een antwoord te geven kijken we naar wetenschappelijke studies over waarneming (waarbij we ook in het college een aantal kleine testjes zullen doen, waardoor je kunt ervaren dat je waarneming niet zo betrouwbaar is als je waarschijnlijk denkt). Hierbij zullen we studies bekijken waarin (ex-)gedetineerden vrijgesproken zijn op basis van forensisch bewijsmateriaal, maar die eerder veroordeeld waren op basis van getuigenissen. 

Locatie: 

• Tilburg University (Cube gebouw)

Meer informatie over de campus:

Campus plattegrond

Wegwijzer naar Tilburg University

Registratie
U kunt zich voor dit programma alleen inschrijven door het online inschrijfformulier op de website in te vullen. U ontvangt direct een digitale bevestiging van uw aanmelding.

Cursusgeld
Het cursusgeld is betaalbaar binnen 14 dagen na ontvangst van de factuur. Er wordt geen BTW aangerekend voor deze cursus.

Wijzigingen
Tilburg University behoudt zich het recht voor om onderdelen van het programma te wijzigen in geval van onvoorziene omstandigheden of recente ontwikkelingen. U wordt zo spoedig mogelijk op de hoogte gesteld van eventuele wijzigingen.

Annulering
Annulering door een deelnemer dient schriftelijk te geschieden. Bij schriftelijke annulering tot uiterlijk vier weken voor de eerste cursusdag wordt het cursusgeld gerestitueerd. Tilburg University behoudt zich het recht voor het programma te annuleren tot uiterlijk 3 weken van tevoren als zich onvoldoende deelnemers hebben aangemeld.

Klachten
De deelnemer kan eventuele klachten schriftelijk melden bij Tilburg University. De klacht dient gedetailleerd omschreven te worden. Klachten schorten de verplichting tot betaling van het cursusgeld niet op. 

Deze cursus wordt verzorgd in samenwerking met TiLIA

TiLIA - Centrum voor Filosofie en Samenleving bestaat uit een diverse groep academici van het Filosofie Departement van Tilburg University. TiLIA biedt modules, lezingen en workshops op maat aan over filosofische thema’s waar professionals of organisaties behoefte aan hebbn. Denk aan onderwerpen als duurzaamheid, bedrijfsethiek, Evidence-Based Management (EBM), gerechtelijke dwalingen, diversiteit en inclusie, en meer.