Smartphone Orchestra: The Social Sorting Experiment

Experiment

Het experiment ging als volgt: ieder van ons kreeg een plek op een levensgroot spelbord toegewezen. Allereerst volgden vier korte kennismakingsrondes tussen de deelnemers onderling.

Vervolgens moesten we via onze telefoon vragen beantwoorden die betrekking hebben op de deelnemers met wie we kennis hebben gemaakt. Dit waren vragen in de trant van: ‘Wie verdient het meest?’ Wie had de beste handdruk?’ ‘Wie heeft de mooiste oren?’

 Op basis van deze gegevens werd er een rangorde opgesteld oplopend van de minst verdienende naar de meeste verdienende deelnemer, van de slechtste handdruk naar de beste handdruk, van de lelijkste oren naar de mooiste oren.

Tijdens het experiment werd het mij pijnlijk duidelijk dat het mogelijk is om op basis van slechts vier kennismakingsrondes een dataprofiel van de gehele zaal te maken dat inzichtelijk maakt wie bijvoorbeeld het hoogste inkomen heeft. Wij ervoeren zo aan den lijve wat er met het dataspoor dat wij tijdens het experiment achterlieten mogelijk is, laat staan wat er mogelijk is met het dataspoor dat wij dagelijks online achterlaten. Ik merkte dat voor veel deelnemers dit een behoorlijk confronterende ervaring was.

Zo ook voor Jerome (30), een van de deelnemers van het experiment. “Het was een leuk experiment met een interessant onderwerp dat je triggerde om na te denken over wat je met je eigen data doet. Dat bedrijven en organisaties aan de hand van weinig data veel over je te weten kunnen komen, dwingt je om kritisch te zijn over je eigen online activiteiten. Je wordt namelijk altijd in de gaten gehouden.”

Digitaal profiel

Dat is ook precies het effect dat de ontwikkelaars van Smartphone Orchestra: The Social Sorting Experiment willen bewerkstellingen: mensen bewustmaken van de manipulatieve kant van social media.

Door te swipen en te scrollen, te liken en te sharen, laten we allemaal een digitaal spoor achter op social media. Wanneer deze data wordt gecombineerd met inzichten op het gebied van data science en psychologie, ontstaat er een zeer gedetailleerd digitaal profiel. Recente gebeurtenissen tonen aan dat dit niet alleen gebruikt wordt om onze online ervaring verder te personaliseren, maar dat dit ook gebruikt wordt om ons te manipuleren en te beïnvloeden.

Kritisch denken

De vraag hierbij is wat we hiertegen kunnen doen. Stoppen met alle online activiteiten? Ik vroeg Vincent Wiegerinck, projectleider van het Tilburgse Onderwijsprofiel, hoe studenten van Tilburg University hierop voorbereid worden. “Van belang is dat mensen zichzelf zo goed leren kennen dat ze zich niet laten manipuleren. Dit is iets we hier op de universiteit aan de hand van kennis, kunde en karakter ook proberen te doen: ons onderwijs bestaat niet alleen uit het overbrengen van gedegen, academische kennis en training in vaardigheden, maar ook uit oefening in kritisch denken en zelfreflectie.”

Ik was mij al enigszins bewust van de manipulatieve kant van social media, maar dat al op basis van zó weinig informatie een digitaal profiel kan worden aangemaakt, was mij niet bekend. Om nu te zeggen dat ik hierdoor in de toekomst selectiever zal omgaan met mijn online activiteiten gaat mij te ver. Wel zal ik, nu ik weet dat de informatie die mij op social media wordt voorgespiegeld mogelijk gebruikt wordt om mij aan de hand van mijn digitale profiel te manipuleren, kritischer zijn over de inhoud hiervan.

Tot slot is het experiment er in mijn geval wel degelijk in geslaagd om mezelf beter te leren kennen: ik bleek namelijk samen met Jerome de beste handdruk van de zaal te hebben!