Door meer naar jongeren te luisteren kan katholieke kerk hen beter bereiken
De Wereld Jongeren Dagen (WJD) in Lissabon in augustus werden door anderhalf miljoen katholieke jongeren bezocht. Professor Monique van Dijk-Groeneboer van Tilburg School of Catholic Theology (TST), gespecialiseerd in geloof en educatie, was er ook bij en interviewde veel jongeren voor haar onderzoek.
Van Dijk verrichtte eerder longitudinaal onderzoek naar de religie van middelbare scholieren; de op de WJD gevoerde gesprekken zullen dat aanvullen. Ze ontwikkelt en onderzoekt evidence based nieuwe werkvormen door professionele leergemeenschappen en geeft advies over identiteit aan scholen in het voortgezet onderwijs. Goede vorming is essentieel en urgent stelt zij, enerzijds voor jonge mensen om te leren over, van en door ieders kernwaarden, die meestal traditionele religieuze wortels hebben. Anderzijds is het van belang dat docenten, opvoeders en jongerenwerkers leren een narratieve dialoog aan te gaan met deze generatie en met elkaar.
Waaier van geloofsbelevingen
‘Doel van mijn studie tijdens de WJD was vooral: luisteren! Wij, onderzoekers, bestuurders, praten vaak over jongeren en dat doen we vanuit onze referentiekaders en met de eigen onderzoeksblik. Maar we moeten juist hun stem horen, luisteren naar hoe zij kijken naar de wereld. Ons inleven en hun manier van leven en hun taal ontdekken. Praten mét hen, en vooral luisteren en dan ook echt luisteren.’
Ze nam vele gesprekken op met Nederlandse jongeren tussen de 18 en de 30 jaar en werkt ze uit voor haar onderzoek. Het is geen representatieve, maar een kwalitatieve studie verduidelijkt ze meteen, om een beeld te krijgen van wie die jongeren zijn. Er ontstaat een brede waaier van uiteenlopende geloofsbelevingen, een variatie van orthodox en conservatief tot vrij en progressief en alles daartussen. In die veelkleurigheid hoorde Van Dijk ook veel gemeenschappelijks bij de deelnemers.
‘Allereerst zijn ze natuurlijk allemaal nieuwsgierig naar het katholieke geloof en zeker naar wat hen allen bindt. Velen vertelden dat ze in zich Nederland daarmee meestal alleen voelen staan. Ze moeten zich vaak verantwoorden voor wat er mis is in de kerk en waarom zij ‘nog’ geloven in deze tijd. En zich soms verweren tegen het beeld dat ze heilige boontjes zijn, of vooral zielige jongeren. In Lissabon troffen ze gelijkgestemde jongeren waarbij ze zich niet hoefden verdedigen maar meteen een gesprek over diepere existentiële zaken konden aangaan, en over het omgaan met je geloof in het dagelijks leven.’
Gemeenschap van gelovigen
Op de WJD kwamen vele nationaliteiten bijeen en Van Dijk hoorde van veel deelnemers dat ze de verbondenheid zeer inspirerend vonden. ‘Het feit dat mensen van alle kanten van de aarde en met zoveel verschillende nationaliteiten bijeenkwamen met een alles overstijgend geloof, van die intensiteit genoten ze enorm. Je voelde die positieve vibe. Diverse bisschoppen en priesters waren aanwezig en beter benaderbaar dan ze gewend waren. Er kon gebiecht worden in rijen hokjes op het veld en daar werd veel gebruik van gemaakt, ondanks de hitte. Ze dansten, zongen en discussieerden tot diep in de avond. En sommigen zeiden: het is zo vredig hier, zo moet de wereld wel bedoeld zijn. Die algehele verbroedering was voor velen een heel andere ervaring dan, meestal alleen, thuis op zondag naar de kerk gaan. Ze ervoeren heel sterk het idee vanuit een gemeenschap van gelovigen te denken, en hoe dat het goede bij elkaar stimuleert.’
In haar persoonlijke gesprekken hoorde ze heel mooie dingen, vertelt Van Dijk. ‘ “Ik wil graag de beste versie van mezelf worden, ook geestelijk en dat kan hier”, zei iemand bijvoorbeeld. Een ander vertelde dat ze zich geïnspireerd voelde door Maria juist als vrouwelijk voorbeeld. En iemand zei: “Hier merk je dat ieder mag zijn zoals ie is, dat gewoon iedereen elkaar accepteert. Zou mooi zijn als dat altijd zo was in de wereld, maar hier is dat wel zo.”
‘Wat ik hoop is dat docenten en begeleiders in de kerk door meer naar jongeren te luisteren hen daardoor ook beter weten te bereiken. Niet alleen zenden en hen dingen voorschrijven, maar kijken wat er in de jongeren zit door te luisteren. Er is zoveel veelkleurigheid en diversiteit en ze hebben zoveel te bieden. Neem hen serieus in wat ze brengen. De Kerk is voor en van iedereen en iedereen kan met elkaar verbonden zijn. Gelovige jongeren voelen dat ze zich altijd moeten verdedigen. Deze ervaring geeft hun hoop dat er vrede en liefde mogelijk is en dat ze dat in deze wereld kunnen vinden en brengen.’