Conferentie: Hoe AI accounting kan versterken

Eddy Cardinaels is hoogleraar Accounting | Judith Künneke is universitair docent Accounting. 

Wat maakt AI zo aantrekkelijk voor een accountant? 

‘Een eerste gamechanger is automatisering. AI biedt gereedschap om sneller, nauwkeuriger en strategischer te werken. Een algoritme kan patronen en ongebruikelijke transacties opsporen en de precisie van AI zorgt ook voor minder fouten en discrepanties in financiële rapportages. Algoritmen kunnen bovendien trends herkennen, voorspellingen doen op basis van bestaande data, en risico's beoordelen op manieren die vroeger ondenkbaar waren. En tot slot: omdat AI de meer handmatige taken kan uitvoeren, kan een accountant zich richten op het onderzoeken hiervan. Dat maakt het werk interessanter.’

Kan AI ook zorgen voor opsporen van bedrijfsfraude? 

‘Zeker, dit is een van de veelbelovende toepassingen van AI. Dankzij de mogelijkheid om razendsnel enorme hoeveelheden data te verwerken, kan AI patronen herkennen die voor het menselijk oog verborgen blijven. Deze uitschieters kunnen aanwijzingen zijn van frauduleuze activiteiten, zoals ongebruikelijke financiële transacties, afwijkingen in inkooporders of onregelmatigheden in de loonadministratie. Bovendien kan AI, door het leren van voorgaande gevallen van fraude, steeds verfijnder worden in het herkennen van nieuwe, gecompliceerde fraudeschema's. Hierdoor wordt het steeds moeilijker voor fraudeurs om onopgemerkt te blijven en kan AI een cruciale rol spelen in de bescherming van bedrijfsmiddelen en integriteit.’

Wat zijn de grootste risico’s? 

'Een van de grootste uitdagingen is het gevaar van zelflerende systemen. Als ze worden gevoed met verkeerde of vertekende data, kunnen ze verkeerde conclusies trekken of vooroordelen versterken die in de datasets aanwezig zijn. Dit kan leiden tot ongewenste of onethische beslissingen, vooral als deze systemen worden gebruikt in gevoelige gebieden zoals kredietbeoordeling of werving. Denk aan de toeslagenaffaire hier in Nederland. Talloze gezinnen in Nederland ondervonden ernstige gevolgen nadat ze ten onterecht van fraude werden beticht door de Belastingdienst, mede door bevooroordeelde algoritmes. En natuurlijk is beveiliging cruciaal. AI-systemen kunnen doelwitten worden voor cyberaanvallen, en als ze worden gehackt, kunnen de gevolgen verstrekkend zijn, vooral in vitale infrastructuur of financiële systemen.’

Hoe bezorgd moeten we zijn om deze risico’s? 

Gezien de snelheid van de ontwikkelingen is er nauwelijks een moment om te rusten als het om risico’s gaat. Er zijn voortdurende controles en beveiligingsmaatregelen nodig om ervoor te zorgen dat systemen niet vatbaar zijn voor inbreuken of misbruik. Bovendien moet er toezicht zijn op hoe deze technologieën worden ingezet om onbedoelde negatieve gevolgen te voorkomen. Een andere belangrijke factor is onderwijs. Accountants zijn geen datawetenschappers en zullen dat ook nooit worden. Maar ze moeten algoritmen kunnen begrijpen en de gevolgen ervan kunnen inzien om betrouwbare beslissingen te kunnen nemen.

Wordt de accountant overbodig? 

Nee, en dit antwoord is in tegenspraak met een aantal arbeidsmarktonderzoeken. Het wordt vaak gezegd dat de accountant een van de grootste risico’s heeft om vervangen te worden. Maar men vergeet onderscheid te maken tussen de verscheidenheid aan taken die accountants uitvoeren. Als je nadenkt over het typen van journaalposten, dan ja. Maar het stereotype van de 'saaie' boekhouder doet het vakgebied tekort. Accounting gaat veel verder dan alleen het bijhouden van transacties; het draait om het weergeven van de economische status van een bedrijf, ondersteuning van besluitvorming, en strategisch inzichten aan interne en externe stakeholders geven – op basis van financiële maar ook steeds meer niet-financiële informatie. Met de komst van technologie zullen accountants zich meer kunnen richten op rollen zoals data-analyse, bedrijfsadvies en interpretatie van (niet-) financiële informatie. Een menselijk oordeel, met zijn nuances en begrip van context, blijft essentieel, vooral in een vakgebied dat zo verankerd is in vertrouwen en expertise.

Wat kan de Tilburgse wetenschap toevoegen aan de discussie over AI? 

‘Veel! Kijk bijvoorbeeld eens bij Merel Noorman van ons Tilburg Institute voor Law, Technology and Society. In haar onderzoek kijkt ze naar hoe technologische vooruitgang kan worden gebruikt in een ethisch redelijke vorm, wat cruciaal is voor de wetgeving en beleidsvorming. Ze werd onlangs uitgenodigd voor een interview over dit onderwerp en wij zijn erg blij dat zij ook een bijdrage zal leveren aan ons congres in december. Bij de afdeling Accounting is Eddy bezig met een onderzoek naar audit analytics. Het weterschappelijke team onderzoekt hoe de introductie van audit analytics kan helpen bij het verminderen van de druk die door de CFO wordt veroorzaakt om een ​​interne audit uit te voeren (en ja, het helpt ook, voor een deel van de auditors). Hier in Tilburg hebben we een mooie diverse groep mensen die vanuit verschillende invalshoeken naar AI kijken.’