Opgesloten zitten in je baan? Tips voor werkgevers en werknemers van dr. Merel Feenstra-Verschure

Tips 3 min. Femke Trommels

Van de werknemers die ontevreden zijn over hun baan, is één op de vijf niet in staat om uit eigen beweging te vertrekken, blijkt uit het promotieonderzoek van Merel Feenstra-Verschure. Hierdoor blijven werknemers vaak te lang hangen in een baan die niet langer geschikt is voor hen. Dit heeft negatieve gevolgen voor zowel de doorstroom op de arbeidsmarkt als voor de werkgever, omdat de betrokkenheid en de productiviteit afneemt. Maar uiteindelijk lijdt de werknemer hier het meest onder. Vastzitten in een baan kan leiden tot aanzienlijke stress en uitputting. Meer dan een derde van deze werknemers krijgt te maken met depressieve klachten of zelfs een burn-out.

Mensen die aangeven opgesloten te zitten in hun baan, ervaren onvoldoende controle over de situatie. Zij hebben bijvoorbeeld te maken met onzekerheid door een te lage opleiding of door financiële verplichtingen. Ook ervaren zij een drempel om tot actie over te gaan om een andere meer passende baan te vinden. Helaas rust er nog steeds een taboe op het onderwerp: mensen zijn terughoudend om over gevoelens op het werk te praten, vooral als deze negatief van aard zijn.

TIP 1. Bespreek gevoelens op het werk, vooral als deze negatief van aard zijn

Een open dialoog op de werkvloer zorgt voor meer begrip

Merel Feenstra-Verschure: “Iedereen kan op een gegeven moment in zijn of haar carrière te maken krijgen met de ervaring vast te zitten in de baan. Het zou mooi zijn als dat in een open dialoog op de werkvloer bespreekbaar gemaakt kan worden. Helaas is dat vaak nog niet het geval. Deels door onwetendheid, maar ook door de maatschappelijke druk om het allemaal goed voor elkaar te hebben. Daarom delen we liever niet met onze collega’s en directe leidinggevende dat we ontevreden zijn en geen uitweg zien om te vertrekken. Hierdoor blijven er momenteel te veel mensen veel te lang opgesloten zitten in hun baan."

TIP 2. Het is oké als het een keertje niet goed gaat

Laat beklemmende gedachtes los, want die zorgen ervoor dat je vast komt te zitten

“Ik krijg weleens de vraag of dit twintig jaar geleden ook al speelde. Ik denk dat het ontevreden gevoel dat kan ontstaan als je vastzit in je baan toen ook al aanwezig was, maar dat we daar minder mee bezig waren. Bovendien lijkt het streven naar perfectie een steeds grotere rol te spelen. Ondanks dat er meerdere banen beschikbaar zijn, hebben mensen de perceptie dat de rol die ze binnen hun bedrijf uitvoeren zo specialistisch is, dat dit nergens anders uit te voeren is. Een andere veelgehoorde uitspraak bij werknemers die een lange tijd in dienst zijn bij een werkgever is: ‘Wie wil mij nou nog aannemen?’ Deze beklemmende gedachtes zorgen ervoor dat mensen vast komen te zitten.”

TIP 3. Een organisatie moet steun bieden voor ontwikkeling

Dit beïnvloedt de relatie met werknemers positief

“De werkgever is medeverantwoordelijk voor het welzijn van zijn werknemers. Een manager moet op de hoogte zijn van de gevoelens van werknemers en daar ook voor openstaan. Alleen zo kan er een open dialoog tot stand worden gebracht. Doordat er een kans is dat je je baan kwijtraakt, durven werknemers niks te zeggen. We moeten voorkomen dat mensen in een burn-out terechtkomen, omdat ze het te lang laten doorsudderen.”

TIP 4. Organisaties moeten beter samenwerken om eilandjes te voorkomen

Door een goede samenwerking kunnen werknemers eenvoudiger van baan veranderen

“Als we meer overkoepelend zouden gaan kijken naar hoe organisaties beter kunnen samenwerken, dan zouden werknemers eenvoudiger kunnen wisselen. Je ziet ook dat mensen vaak blijven zitten door gunstige arbeidsvoorwaarden en juist ongunstige vertrekregelingen, omdat ze daardoor allerlei privileges hebben opgebouwd. Organisaties zouden zich meer moeten toeleggen op mogelijkheden voor werknemers om zich te blijven ontwikkelen. Door die ontwikkeling blijven ze namelijk interessant voor andere organisaties.”

TIP 5. Zorg voor een versoepeling van de ontslagprocedure

Zet je werknemers op een voetstuk na een ontslagaankondiging

“Vaak is het zo in het bedrijfsleven dat zodra je je vertrek aankondigt, er een doorzichtige muur wordt opgebouwd. Je hebt dan nog een opzegtermijn van twee maanden, maar de afstand tussen werkgever en werknemer is dan al voelbaar. Een mooi voorbeeld van hoe het ook kan, is het emeritaat. Hoogleraren die uiteindelijk met pensioen gaan, worden voor vertrek nog op een voetstuk geplaatst. Zij krijgen de kans om hun verhaal nog een keer te doen, voordat ze vertrekken. Hierdoor is het vertrek een positieve ervaring voor zowel werkgever als werknemer. Met een rode loper erin en graag ook via diezelfde rode loper naar buiten.”