Vijf tips voor duurzaam ondernemen
Wouter Scheepens studeerde Nederlands recht, maar koos voor een loopbaan in een heel andere richting. Na gewerkt te hebben voor een bank, is hij al zo’n 25 jaar actief op het gebied van duurzaam ondernemen. Hij is partner van het adviesbureau Steward Redqueen, waarvan hij medeoprichter is. Het bedrijf is gevestigd in Amsterdam, Singapore en Washington DC. Met de missie “making business work for society” adviseert Wouter financiële instellingen, multinationals maar ook non-profit organisaties. Ook is hij sinds mei 2023 de interim-directeur bestuurder van MVO Nederland, het bedrijvennetwerk voor duurzame ondernemers. Hij schreef onder meer het boek Duurzaamheid in de boardroom en geeft over dit onderwerp colleges in het commissarissenprogramma van TIAS en dat van Ebbinge. Vanuit zijn praktische ervaring heeft Wouter vijf tips voor commissarissen, bestuurders en directieleden.
Tip 1: Kijk door een maatschappelijke bril naar je bedrijf om nieuwe kansen te herkennen en risico’s in beeld te krijgen
“Je ziet het pas als je het doorhebt” is een gevleugelde uitspraak van Johan Cruijff die ook voor de verduurzaming van een bedrijf relevant is. Het is onvermijdelijk dat we naar een klimaatneutrale, circulaire en inclusieve economie bewegen. Een ondernemer neemt regie en wacht niet tot het laatste moment af. Door met een maatschappelijke bril naar het bedrijf te kijken, krijg je een ander beeld van nieuwe businessmodellen en vermijdbare risico’s. Natuurlijk gaat dit gepaard met uitdagingen en dilemma’s, maar vertrouwen op de routines uit het verleden staat toekomstigbestendigheid in de weg. Neem de tijd in de boardroom om dit te doorgronden.
Je hoeft niet alles in een keer te doen, geen revolutie te ontketenen
Tip 2: Maak een ‘smart’ plan, en zorg voor governance en controls
Bij verduurzaming gelden nog steeds de wetten en gebruiken van ons economisch systeem. Wereldveranderende ideeën zijn prachtig, maar om ze te realiseren in je bedrijf moet je plan financiële gezondheid en concurrentievermogen ondersteunen. Je hoeft niet alles in een keer te doen, geen revolutie te ontketenen. Wat wel moet: je governance en controls in orde hebben. Er zijn genoeg voorbeelden van bedrijven die nat gingen, omdat hun businessplannen voor verduurzaming tekortschoten vanuit financieel-economisch oogpunt of op het gebied van governance. Denk dus groot, maar werk ‘smart’, hou je ogen op de bal en stuur bij waar nodig.
Tip 3: Sta open voor weerstand, luister goed, maar ga moedig voorwaarts
Ooit zei een ambitieuze CEO van een groot bedrijf me dat hij binnen zijn eigen organisatie de meeste weerstand ervaarde. Hij stelde vast dat veel medewerkers comfortabel waren met de status quo, omdat er nette resultaten werden geboekt. “Wij zijn niet van die nieuwe producten die jij voorstelt, dat kunnen we helemaal niet.” Je moet dus als CEO echt geloven dat de visie die je hebt de juiste is en je niet laten weerhouden door koudwatervrees en voorspelbare tegendruk. Natuurlijk toets je de kritiek en vermijd je zonnekoninggedrag. Maar als je niet moedig voorwaarts gaat, dan is het niet onwaarschijnlijk dat mooie plannen niet verder komen dan de tekentafel.
Verduurzaming van de economie vraagt ook om een ‘speelveld’ dat dit faciliteert
Tip 4: Accepteer dat het complex is en bouw een cultuur van continue verbetering
Fundamentele verandering, dat is de beweging naar een klimaatneutraal, circulair en inclusief bedrijf, is complex en veeleisend. Je moet experimenteren, ketenpartners meekrijgen en opschalen. Het is onvermijdelijk dat er zaken mislukken, dat je valt en opnieuw moet proberen. Dat hoort erbij. In de boardroom moet de ruimte worden geboden om fouten te maken en nieuwe experimenten te faciliteren. Een cultuur van leren en continue verbetering is essentieel. De ‘tone at the top’ is cruciaal. Geef je het goede voorbeeld binnen het bedrijf?
Tip 5: Werk samen, sluit allianties en partnerschappen
Verduurzaming van de economie vraagt ook om een ‘speelveld’ dat dit faciliteert. Door krachtenbundeling met andere bedrijven, kennispartners en overige stakeholders kan er een vuist worden gemaakt richting relevante stakeholders. In gezamenlijkheid moet de overheid geholpen worden te zien hoe zij haar instrumentarium van normeren, beprijzen en subsidiëren optimaal kan inzetten. Zorgen dat bijvoorbeeld circulaire businessmodellen kansrijk zijn in een (nog) lineaire economie, vraagt gemeenschappelijke actie. Partner worden van MVO Nederland geeft je de stuwende kracht van een beweging van 2000 bedrijven die gaat voor de nieuwe economie. Doe dus mee!
Tot slot: helemaal niets over verslaglegging en de uitdagingen van de Europese eisen van de Corporate Sustainability Reporting Directive (Een Europese richtlijn voor duurzaamheidsrapportage)? Natuurlijk zijn die ook relevant voor bestuurders en commissarissen. Maar verslaglegging moet gezien worden als het sluitstuk van de verduurzamingsslag. Het laat zien wat het bedrijf doet en van plan is. Het is een middel tot de transitie naar een duurzaam bedrijf en geen doel op zichzelf. Concentreer je dus vooral over het verschil maken in de markt en daar succesvol zijn op een manier die ook positieve maatschappelijke waarde levert. Als je dat doet, is verslaglegging een nuttig hulpmiddel en helemaal niet zo moeilijk. Maar als je verslaglegging ziet als je eerste doel, verzand je in een bureaucratische context die geen energie geeft en afleidt van waar het echt om gaat.
Publicatiedatum: 16 februari 2024