Hoe kun je zien hoe duurzaam bedrijven echt zijn?

Bart Dierynck: ‘Het is niet makkelijk om te beoordelen of een bedrijf duurzaam handelt. Grofweg kun je zeggen dat we enkel weten hoe beslissingen worden genomen door te kijken wat het bedrijf extern rapporteert. Dat is voor duurzaamheid ook zo. Het is dus cruciaal dat die rapportages over duurzaamheid betrouwbaar zijn, en ook vergelijkbaar zijn in de tijd en tussen bedrijven. En daar knelt nog steeds de schoen. Uit onderzoek blijkt dat er veel variatie zit in de betrouwbaarheid van rapportages en er verschillende maatstaven gebruikt worden.  Ook zijn rapportages soms afhankelijk van degenen die ze opstellen en controleren.’

Korte en lange termijn

‘Het begint al bij de definitie van duurzaamheid. De term ‘ESG’, wat staat voor Environmental, Social en Governance, wordt vaak gebruikt om duurzaamheid te meten. Maar die term omvat ook een karrevracht aan manieren om duurzaamheid te definiëren. Ik ben er geen voorstander van om te kijken naar één beslissing van een bedrijf om het al dan niet een ‘duurzaam label’ toe te kennen, maar te kijken naar een reeks, vaak uiteenlopende, beslissingen. 

Een voorbeeld is de focus op de korte en lange termijn. Bedrijven die continu focussen op de korte termijn zijn waarschijnlijk bedrijven die weinig duurzaam handelen. Ook is het belangrijk om te kijken hoe bedrijven operationele en strategische beslissingen nemen.'

Indicatoren

‘De andere uitdaging is het ontwikkelen van duurzaamheidsindicatoren. Stel dat twee bedrijven de uitstoot willen meten van het woon-werkverkeer van hun werknemers. Bedrijf A schat kilometers in op basis van het thuisadres geregistreerd in de HR-database. Bedrijf B gebruikt een app die de werkelijk afgelegde kilometers meet, en ook het transportmiddel detecteert. Welk bedrijf rapporteert de meest betrouwbare cijfers? Kunnen we bedrijf A en B met elkaar vergelijken?’

Uitdaging voor accountant

‘Dit alles zijn grote uitdagingen voor een accountant. Net zoals bij financiële rapportage moet een accountant nagaan of de gerapporteerde cijfers een eerlijk en getrouw beeld geven van de werkelijkheid. Bedrijven die moeten rapporteren volgens de Europese norm CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) en bijhorende ESRS (European Sustainability Reporting Standards) moeten verplicht een accountant naar de cijfers laten kijken. De verwachting is dat dit de betrouwbaarheid en hopelijk ook vergelijkbaarheid zal verbeteren. Binnen mijn departement loopt momenteel onderzoek om het MKB te helpen op vlak van CSRD-rapportage.’

Accountants die zich persoonlijk minder sterk identificeren met duurzaamheid, zijn minder professioneel kritisch bij een duurzaamheidscontrole

Professioneel kritisch

‘Accountants zijn vooral getraind om de betrouwbaarheid van financiële cijfers te controleren maar niet zozeer om na te gaan of bijvoorbeeld de emissies en vogeldiversiteit in de omgeving van een windmolenpark betrouwbaar zijn.

In een onderzoeksproject heb ik samen met PhD-student Lobke Weijers vastgesteld dat accountants die zich persoonlijk minder sterk identificeren met duurzaamheid minder professioneel kritisch zijn bij een duurzaamheidscontrole, een zogenaamde ESG-audit. Dit blijkt ook een hardnekkig effect te zijn: zelfs als je accountants bewust maakt van dit effect, verdwijnt het niet volledig. Dit is dus niet wat je wil zien. Idealiter is de uitkomst van een ESG-audit dezelfde ongeacht de persoon die de audit doet. Ook bij de accountantskantoren zie je dus veel bewegen: traditionele accountants worden getraind op vlak van duurzaamheid en nieuwe profielen worden aangetrokken. Het zijn interessante en uitdagende tijden voor mijn vakgebied!’

Meer weten over duurzaamheid en bedrijven? Bekijk de expertpagina

Publicatiedatum: 22 februari 2024