Hezha Mohammed Khan, een offline influencer

Hezha Mohammed Khan werd in 1991 geboren in Suleimaniya, Iraaks Koerdistan. Op zijn zachtst gezegd zijn er betere tijden en betere plaatsen om ter wereld te komen. Hezha vertelt: “In 1991 brak de revolutie uit in Koerdistan. Duizenden Koerden sloegen op de vlucht. Mijn moeder was zes maanden zwanger van mij. Ze liep drie dagen aan een stuk met mij in haar buik en vier kleine kinderen aan de hand. Ik groeide op in een tijd dat de Verenigde Staten sancties hadden opgelegd aan Irak. En er golden ook sancties vanuit Irak voor Koerdistan. Het was een tijd van grote honger en armoede. Zelf kan ik me dat niet meer herinneren, maar mijn moeder heeft daar vaak over verteld. Na de Irakoorlog in 2003 ging het beter. De economie kreeg een boost, er was meer eten voorhanden, mijn vader ging meer verdienen en we konden weer veilig reizen naar andere steden in Irak. We kregen paspoorten, je kunt je niet voorstellen hoe bijzonder dat was.”

Het duurde evengoed nog een paar jaar voor Hezha het vliegtuig naar Amerika nam. In de periode ervoor concentreerde ze zich volledig op haar opleiding. Op haar achtste hoorde ze over een privéschool bij haar in de buurt. Deze school was alleen toegankelijk voor excellente leerlingen en uiteraard hing er een prijskaartje aan. Op haar twaalfde werd Hezha toegelaten. “Vanaf die tijd draaide mijn leven volledig om school en studeren. Daar was ik ook graag mee bezig. Van huis uit werd dat trouwens gestimuleerd. Mijn broers en zussen hebben allemaal gestudeerd aan de universiteit. Binnen ons gezin was ik wel de enige die naar een privéschool ging. Mijn vader kon dat niet voor meerdere kinderen betalen. Dat paste ook bij mij. Ik wilde anders zijn dan anderen. Nog belangrijker was dat ik er Engels zou leren en daarmee zou ik buiten Irak kunnen communiceren en werken.”

Op zijn kop

Op haar zeventiende werd Hezha uitgenodigd deel te nemen aan het Iraqi Young Leaders Exchange Program in de Verenigde Staten. Het programma, dat vier weken duurde, zette haar leven op zijn kop. “Ik was toen alleen in Kirkuk geweest en in Erbil, de hoofdstad van Koerdistan. Veel meer had ik nog niet van de wereld gezien. Ik herinner me dat ik in Californië kwam en dacht: waarom leven wij zoals wij leven, als het ook zo kan? We kregen les op de UCLA, we werden rondgeleid in het Capitool en ik mocht op de stoel van Hillary Clinton zitten. Het was magical.”

Je hoeft niet per se president te zijn om veranderingen op gang te brengen

Terug in Koerdistan begon Hezha met vrijwilligerswerk voor USAID. Op middelbare scholen probeerde ze jongeren bewust te maken over hun burgerrechten. Achteraf zegt ze dat de mensen daar nog niet klaar voor waren. “Niemand begreep precies wat we deden. Toch voelde het goed om iets op te pakken waarmee we dingen konden veranderen. In die tijd besloot ik ook dat ik de eerste vrouwelijke president van Irak wilde worden. Ik maakte daar zelfs een e-mailadres voor aan: PresidentHezha@yahoo.com. Al doende leerde ik dat je niet per se president hoeft te zijn om veranderingen op gang te brengen.”

Leiderschapstraining

Met subsidie van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse zaken startte Hezha een paar jaar later een leiderschapstraining voor mensen met een beperking. Kort daarop begon ze het American Private Center, een instituut waar jongeren tussen de veertien en zestien jaar vaardigheden konden opdoen die ze op hun eigen openbare school niet leerden. “Gedurende een cursusperiode van achttien maanden gaven we 75 leerlingen les in het Engels. Ze leerden onder meer spreken in het openbaar, ze kregen training in conflicten en ze leerden debatvaardigheden. Dit programma werd ook gefinancierd door het Amerikaans ministerie van buitenlandse zaken. Daarnaast boden we lessen en workshops aan die we zelf financierden.”

“Op een zeker moment sprak de buschauffeur die hen vervoerde me aan. Hij zei: ‘Wat doe je met die kinderen? De eerste keer dat ze bij mij in de bus zaten, braken ze de boel bijna af. Ze maakten ruzie en lieten allemaal rotzooi achter. Nu zijn ze op tijd, ze voeren beschaafde gesprekken en ze zeggen netjes dank je wel.’ Als ik daaraan denk, krijg ik weer tranen in mijn ogen. Het geeft zoveel voldoening als je op die manier het verschil kunt maken. In totaal hebben zo’n driehonderd studenten het programma gevolgd. Een aantal van hen heeft hun eigen vrijwilligersorganisatie opgezet en sommigen hebben aan hetzelfde uitwisselingsprogramma meegedaan als ik.”

Tekortkomingen herkennen

In dezelfde periode werkte Hezha aan haar eigen opleiding. Ze studeerde in 2015 af in Elektrotechniek en nam deel aan cursussen en workshops van verschillende organisaties. Na 2016 was ze steeds vaker in het buitenland te vinden voor congressen, als spreker of om een opleiding te volgen. “Ik maakte deel uit van UNESCO Youth, ik was in Baku om te spreken over jongeren, vrede en conflict en ik werkte een tijd voor het Duitse ontwikkelingsagentschap GIZ. Door de jaren heen vervulde ik een hoop verschillende rollen bij verschillende organisaties en bedrijven. Voor Nederlandse begrippen lijken ze weinig met elkaar te maken te hebben, maar als je het vertaalt naar de situatie in Koerdistan dan zie je wel degelijk overeenkomsten. Ze hebben mij geleerd tekortkomingen in de samenleving te herkennen. Ik geef mijn visie op een bepaalde situatie, mobiliseer andere jongeren om eraan te werken en ga dan weer verder.”

Ik leefde continu in een omgeving waar sprake was van conflicten, economische crisis, werkloosheid en armoede

Pauze van Irak

Als je het de 10-jarige Hezha had gevraagd, had ze nooit durven dromen dat ze zoveel van de wereld zou zien en zoveel interessante mensen zou ontmoeten. Hezha speelde zichzelf in de kijker van grote bedrijven en politieke partijen, maar rijk of machtig worden was nooit haar doel. “Wat ik heb meegemaakt, daar kun je geen prijskaartje aanhangen,” zegt ze daarover. Evengoed besloot ze dat ze na vier jaar rondreizen wilde settelen. “Ik was inmiddels getrouwd en wilde een master doen. Het liefst in het buitenland, vanwege de kwaliteit van het onderwijs, maar ook omdat ik een pauze van Irak nodig had. Ik leefde continu in een omgeving waar sprake was van conflicten, economische crisis, werkloosheid en armoede. Persoonlijk had ik weinig reden tot klagen, maar de mensen met wie ik werkte, leden onder hun situatie. Dat liet mij niet koud. Zulke omstandigheden zijn slecht voor je geestelijke gezondheid. Het liefst wilde ik mijn wetenschappelijke achtergrond combineren met sociaal werk.

Ik schreef me in voor Data Science and Society aan Tilburg University. In 2019 ben ik begonnen. Na verloop van tijd kwam ik via-via in contact met Hein Fleuren van het Zero Hunger Lab. Het lab onderzoekt hoe kunstmatige intelligentie (AI) en data science kunnen worden ingezet om het wereldwijde hongervraagstuk te tackelen. Zero Hunger Lab werkt samen met verschillende organisatie om innovatieve oplossingen te vinden. Zo optimaliseerde het de supply chain in crisissituaties voor het World Food Programme. Dat was precies waar ik naar op zoek was. Ik zei dat ik mijn masterscriptie bij Zero Hunger Lab wilde doen. Professor Fleuren was erg vriendelijk en koppelde me aan Professor Eric Postma onder wiens begeleiding ik mijn masterscriptie over de Child Growth Monitor schreef. Ik vind het zo’n voorrecht dat ik met zulke scherpzinnige mensen mag werken.”

"Op het platteland hebben mensen geen consultatiebureaus en ze hebben ook niet altijd zelf de kennis om te beoordelen of hun kind goed groeit. Deze tool geeft inzicht in ondervoeding. Bovendien kunnen er statistieken mee worden verzameld. Zo krijgen hulporganisaties inzicht in waar honger heerst. Wat ik mooi vind, is dat dit duurzaam impact heeft. Kinderen die nu honger hebben, zijn er misschien niet direct mee geholpen maar over tien jaar gaat deze tool het verschil maken. Voor alle projecten van het Zero Hunger Lab geldt dat ze lange termijn oplossingen bieden voor onderzoeksvragen.”

In Nederland is Hezha nog altijd actief voor maatschappelijke projecten in de Midden-Oosten. Ze benaderde het Nederlandse ministerie van buitenlandse zaken met het idee voor Equipping Young Peacemakers. Binnen dit programma leren 35 jongeren uit het Midden-Oosten hoe ze data en statistieken kunnen gebruiken om hun werk naar een hoger niveau te tillen en zo bij te dragen aan de sustainable development goals (SDG’s). Het programma maakt deel uit van AMENDS Global Fellows en Shughel Shabab waar Hezha respectievelijk partner en medeoprichter van is.

Influencer

Hezha vindt het fijn om het leven van anderen te beïnvloeden. Ze wil graag een influencer zijn. Niet het type influencer dat je op Instagram ziet, maar iemand die achter gesloten deuren werkt aan zaken die het leven van anderen kunnen verbeteren. Desgevraagd vertelt ze dat ze als meisje opkeek naar Oprah Winfrey en Hillary Clinton. Tegenwoordig zijn er veel meer werkende vrouwen die haar inspireren. “Ik krijg nu zelf dagelijks berichten van vrouwen en meisjes uit de hele wereld die zeggen dat ik hen inspireer. Dat is geweldig, maar het geeft ook druk. Ik wil geen fouten maken. In het Midden-Oosten is het hebben van een mooi gezin belangrijker dan een succesvolle carrière. Ik wil aan meisjes laten zien dat je het allebei kunt hebben. Daarom doe ik mijn uiterste best om een goede vrouw, goede moeder en een goede burger te zijn.”

Publicatiedatum: 21 januari 2021