Hoe belangrijk zijn familiebedrijven voor de Nederlandse economie?

"Voor de BV Nederland zijn familiebedrijven cruciaal, omdat ze een groot deel van de bedrijvigheid en werkgelegenheid verzorgen. Volgens het CBS telde Nederland begin 2018 zo’n 273.000 familiebedrijven. Gezamenlijk genereerden familiebedrijven 2,46 miljoen banen en 403 miljard omzet. Grofweg zorgen ze voor een kwart van de werkgelegenheid en de omzet. Familiebedrijven zijn dus heel belangrijk voor de Nederlandse economie en het Nederlandse bedrijfsleven. Maar zijn ze ook stabieler dan beursgenoteerde bedrijven? Er wordt beweerd dat familiebedrijven beter presteren dan niet-familiebedrijven, onder meer door de langetermijnvisie en verbondenheid van de familie met het bedrijf. Tegengeluiden suggereren echter dat familiebedrijven juist minder risico durven te nemen, omdat de familie hun ziel en zaligheid en een groot deel van het vermogen in het bedrijf heeft zitten, waardoor ze minder zouden innoveren en presteren. Maar wat zegt de wetenschap hier nu precies over?"

Het wetenschappelijke perspectief

"Onder onderzoekers zijn prestaties van familiebedrijven een veel besproken onderwerp. Zo hebben wetenschappers in Amerika gevonden dat grote publieke familiebedrijven beter presteren dan niet-familiebedrijven. Er zijn ook onderzoeken die stellen dat familiebedrijven slechter presteren of dat er geen verschil is. Wanneer meerdere onderzoekers zich over een vraagstuk hebben gebogen, wordt er na verloop van tijd vaak een meta-analyse uitgevoerd. Deze methode voegt de onderzoeksresultaten van eerdere studies samen en analyseert deze om tot een meer precieze conclusie te komen. Tweederde van de meta-analyses over prestaties van familiebedrijven concluderen dat familiebedrijven net iets beter presteren dan niet-familiebedrijven, met name bij de grote en beursgenoteerde bedrijven. Dit betekent dat familiebedrijven als groep gemiddeld gezien beter presteren, maar niet dat elk familiebedrijf automatisch beter presteert. Een belangrijk voordeel van familiebedrijven dat vaak wordt genoemd is dat ze door hun langetermijnvisie en verbondenheid met het bedrijf minder nadruk leggen op 'snelle' winsten. Geen van de meta-analyses bevestigt het beeld dat kleinere en private familiebedrijven beter presteren dan niet-familiebedrijven."

Concurrentievoordeel?

"We kunnen dus stellen dat het zijn van een familiebedrijf niet automatisch tot een concurrentievoordeel leidt. Onderzoeksresultaten laten zien dat de relatie tussen familiebedrijf en prestaties genuanceerder ligt. Zowel familie als niet-familiebedrijven hebben voor- en nadelen. Het is dus zaak om te onderzoeken onder welke omstandigheden juist de positieve elementen de overhand krijgen en de negatieve elementen zoveel mogelijk worden begrensd. Een factor die van invloed is op het functioneren van een bedrijf is ‘generatie’ of ‘type invloed’. Voor een familie is het dus belangrijk om goed om te gaan met hun invloed op hun bedrijf. Zo zijn er genoeg voorbeelden te vinden waar bijvoorbeeld door familiale conflicten of mislukte bedrijfsopvolging het bedrijf ten onder is gegaan. Anderzijds zien we ook familiebedrijven die al decennialang de voorloper zijn in hun bedrijfstak. De relatie tussen het familie en bedrijfssysteem is als een soort huwelijk. Als alles goed gaat, kunnen beiden systemen elkaar versterken, maar zaken moeten goed geregeld zijn, indien het verkeerd mocht gaan."

Nadruk op verschillen tussen familiebedrijven

"Door het vergelijken van familie- en niet-familiebedrijven zeggen we impliciet ook dat alle familiebedrijven hetzelfde zijn en dat is natuurlijk niet zo. Om meer kennis over familiebedrijven te verkrijgen, moeten we dus ook kijken naar hoe familiebedrijven onderling van elkaar verschillen. Een belangrijke factor die vaak wordt vergeten, is de familie die achter het bedrijf staat. Elke familie heeft bijvoorbeeld weer andere waarden, normen en manieren van communiceren. En de familie is nu juist datgene wat een familiebedrijf uniek maakt. Doordat familie en bedrijf overlappen, wordt het reilen en zeilen van het familiebedrijf dus ook afhankelijk van de familie die achter het bedrijf staat. "

Reactie Harm van Kemenade

“In ons bedrijf ben ik inmiddels de 3e generatie die binnen het bedrijf werkt en ik herken zeker de punten die Joyce noemt. Onder andere de ziel en zaligheid die in het bedrijf zit is zeker herkenbaar. Dat brengt ook met zich mee dat je je vaak bewust bent van het spanningsveld dat je enerzijds als ondernemer risico’s moet nemen, terwijl je ook weet dat je met het inkomen van je ouders aan het 'spelen' bent. Die balans ben je constant aan het zoeken."

"De waarden van onze familie sijpelen bij ons ook zeker door in het bedrijf. Inmiddels bestaan we al bijna zestig jaar en is het bedrijf en zijn onze collega's onderdeel van onze familie. Maar dat betekent dat we vaak van onze collega's dezelfde inzet en waarden verlangen als dat we in de familie doen. Ik heb gemerkt dat naarmate het bedrijf groeide en groter werd, dit vaker tot botsingen leidde. Omdat niet iedereen diezelfde waarden en normen aanhangt. En toch zorgt dat ook weer vaak voor positieve veranderingen, waardoor we dicht bij onze waarden blijven, terwijl we ook in staat zijn om te innoveren en voorop te blijven lopen om onze dienstverlening in stand te houden.”

Publicatiedatum: 14 juni 2021