Nuchter het nieuwe jaar in: een maand zonder alcohol tijdens Dry January

Na de feestdagen mogen alle lege flessen de glasbak in. Tijd om gezonder te eten, meer te bewegen en minder of even helemaal geen alcohol te drinken. Dat is ook de missie achter de campagne IkPas, de Nederlandse variant van Dry January. Rob Bovens, onderzoeker bij Tranzo: “Wat je merkt, is dat mensen vanwege allerlei redenen meedoen met IkPas: ze willen afvallen, beter slapen, een herstelmoment inlassen na de feestdagen, een sportprestatie leveren of gewoon meedoen met anderen. Wanneer deelnemers merken dat ze tijdens die dertig dagen bijvoorbeeld beter slapen, werkt dat als motivatie om het vol te blijven houden. De specifieke leerervaring die voor jou van toepassing is, maakt dat je een keuze maakt om minder of niet te drinken. Hierdoor krijg je het stuur zelf weer in handen.”

‘Braderisering’ van de samenleving

Het aantal momenten waarop alcohol gebruikt wordt neemt toe. Dit kan het minderen of stoppen met alcohol vermoeilijken. Rob Bovens: “Boven je wieg worden de eerste glazen waarschijnlijk al geklonken en vanaf dat moment is er bij elke feestelijke gelegenheid, die er steeds meer zijn, alcohol aanwezig. Neem de gemiddelde bruiloft: je moet een jaar van tevoren de locatie afspreken, de fotograaf regelen, wijn voorproeven, de bruidsjurk uitkiezen, de getuigen vragen, enzovoorts. Een gemiddelde bruiloft levert zo 10-14 feestmomenten op. Dat is goed nieuws voor de alcoholindustrie. 

De ‘braderisering’ van de samenleving zorgt ervoor dat bijna alle feestelijke momenten alcoholgerelateerd zijn. Het is moeilijk om je daaraan te onttrekken. Mensen worden zich hiervan bewust wanneer ze dertig dagen niet drinken. Pas dan merk je hoeveel momenten er zijn dat je normaal gesproken wel gedronken zou hebben.”

Resultaten IkPas

Deelnemers van IkPas worden van begin tot eind zorgvuldig begeleid. Rob Bovens: “Tijdens de actie bieden wij een uitgebreid ondersteuningspakket aan. Deelnemers zijn heel fanatiek. Ze kunnen aanvinken hoe vaak ze bijvoorbeeld een nieuwsbrief willen ontvangen. 70 procent geeft aan elke dag een nieuwsbrief te willen ontvangen. Daarvan opent 70 procent de nieuwsbrief en blijft vervolgens ongeveer 2,5 minuut hangen.”

Het ondersteuningspakket is succesvol gebleken: uit onderzoek blijkt dat 70 tot 80 procent van de mensen die meedoen aan IkPas, het volhoudt. Diegene die het niet volhouden, waren aan het begin van de maand al niet helemaal overtuigd van het nut ervan. De volhouders drinken na hun alcoholvrije maand nog steeds minder. Rob Bovens: “Mensen hebben voordat ze beginnen het idee dat ze na hun alcoholvrije maand door zullen slaan en juist meer zullen gaan drinken. Dat geldt bijvoorbeeld wel vaak voor roken en diëten. Een belangrijk verschil is dat alcoholgebruik een keuze is. Het is veel moeilijker om een verandering in een gewoonte aan te passen, zoals bij diëten het geval is. Je hoeft op zich niet te drinken.”

Gedragsverandering is het maken van een plan. Alleen op die manier is het ook vol te houden.

Afname alcoholgebruik

Wie kijkt naar het aantal deelnemers van Dry January (de teller staat dit jaar op 10.492 deelnemers) zou kunnen verwachten dat dit ook betekent dat het alcoholgebruik in onze samenleving afneemt. Rob Bovens is hierover duidelijk: “Het alcoholgebruik neemt heel langzaam en mondjesmaat af. Toch merk ik wel dat er een verschuiving gaande is: het aanbod alcoholvrije producten is enorm gegroeid. Het wordt steeds normaler om voor alcoholvrije alternatieven te kiezen. Daarnaast merkten we aan het begin van deze campagne dat deelnemers het gevoel hadden dat ze zich in hun omgeving moesten verantwoorden voor hun deelname. Nu merk ik het tegenovergestelde: mensen uit mijn omgeving verontschuldigen zich als ze niet mee kunnen doen.”

Tip voor studenten

Voor studenten die hun onthoudingsgedrag langer willen volhouden dan alleen januari heeft Rob Bovens een tip: “Leg aan het begin van de week minimaal twee dagen vast waarop je niet gaat drinken. Hierdoor doorbreek je het gewoontegedrag. Gedragsverandering is het maken van een plan. Alleen op die manier is het ook vol te houden. Als je een nieuwe gewoonte ontwikkelt, zoals: ‘Ik drink op maandag en dinsdag niet’ dan zul je er op een gegeven moment op een dinsdagavond niet eens meer aan denken. Dan is de gewoonte erin geslepen.”

Publicatiedatum: 9 januari 2024