Het gebruik van groene waterstof en het kip-en-eiprobleem: de rol van het recht

Waarom is groene waterstof belangrijk?

“Groene waterstof is een duurzame energiedrager. Het is een gas, H2, dat ontstaat door water te splitsen met elektrolyse. Daarvoor is elektriciteit nodig en als die elektriciteit wordt geleverd door de wind of de zon, is de waterstof groen. Er is ook blauwe waterstof, dat voornamelijk uit aardgas wordt geproduceerd met behulp van een proces dat stoomreforming wordt genoemd, waarbij aardgas en verwarmd water in de vorm van stoom worden samengebracht. De koolstof die vrijkomt tijdens het proces wordt opgevangen en opgeslagen. Zowel groene als blauwe waterstof is een spil in de energietransitie. Waterstof kan worden vervoerd per schip, vrachtwagen en pijpleiding en kan ook worden opgeslagen. Groene en blauwe waterstof zijn met name nuttig om de productie van staal, de chemische industrie en de energiesector zelf te decarboniseren. Daar komt bij dat we in de EU onze energieonafhankelijkheid willen vergroten om niet langer te zijn aangewezen op gas uit bijvoorbeeld Rusland, zeker sinds het uitbreken van de oorlog tegen Oekraïne. Een groen gas ter vervanging van fossiele brandstoffen is dus van groot belang in de energietransitie.”

Waarom is waterstof nog niet lucratief?

“Het is het kip-en-eiprobleem. Er is nog vrijwel geen vraag naar groene waterstof en daarom ook vrijwel geen aanbod. De markt moet gestimuleerd worden om in beweging te komen, bijvoorbeeld met innovatiesubsidies en heldere doelen voor de betrokken industrieën. Bedrijven moeten zeker kunnen zijn van investeringen om de uitdaging aan te gaan. Er moeten transportleidingen worden aangelegd en staalproductiebedrijven hebben subsidies nodig om te investeren in het gebruik van groene waterstof. In de EU zijn zowel de Raad als het Parlement voorlopig akkoord met het vernieuwen van de gasmarkt op een manier die sterk de nadrukt legt op koolstofvrije gassen en waterstof. Maar er is nog een lange weg te gaan.”

Wat is jouw rol als rechtswetenschapper? 

“De energietransitie is vooral een juridische aangelegenheid, omdat de politieke wil die ervoor nodig is moet worden vertaald in wet- en regelgeving. Ik bestudeer de rol van het recht in de energietransitie en in het bijzonder hoe het recht efficiënt gebruikt kan worden om markten voor blauwe en groene waterstof te ontwikkelen. Door wetgeving van verschillende landen met elkaar te vergelijken kunnen we bijvoorbeeld leren wat het beste werkt en de transitie versnellen. Ook heb ik het gebruik van ‘wetgevingszandbakken’ onderzocht; dit instrument geeft marktspelers meer vrijheid om met nieuwe bedrijfsmodellen te experimenteren en onder toezicht van marktautoriteiten zelfs af te wijken van geldende regels. Dat hebben we nodig om de beste ideeën te genereren en om niet de verkeerde kant op te gaan, dus daar pleit ik ook voor. Daarnaast zou harmonisering van de interne markt in de EU helpen om de kosten te reduceren en ervoor te zorgen dat niet alleen de grote landen profiteren.”

Die transitie klinkt ingewikkeld. Denk je dat het gaat lukken?

“Absoluut. Maar er is veel werk te verzetten en daarom maak ik reclame voor energierecht als studie. We hebben goede studenten nodig de juridische uitdagingen van de energietransitie willen oppakken. Studenten die daarvoor gaan, voorspel ik een mooie carrière. Het gaat om grote en gecompliceerde kwesties die schreeuwen om oplossingen. Niet alleen heeft de klimaatcrisis impact op hoe wij mensen op deze planeet leven, energie wordt ook gebruikt als wapen en overheden willen voorkomen dat de energiecrisis hun land raakt. Ik hoop dat ook mijn werk bijdraagt aan het vinden van oplossingen.”

Wil je meer weten?

Publicatiedatum: 29 januari 2024