Kloppen steeds meer mensen aan bij een voedselbank?

Over de stijging is Frans Cruijssen duidelijk: er is afgelopen jaar inderdaad een stijging te zien van het aantal mensen dat naar een voedselbank gaat. In het laatste kwartaal van 2022 steeg het aantal klanten van de voedselbanken met ongeveer 30 procent naar 120 duizend per week. Dat gebeurde tegelijkertijd met de forse stijging van de inflatie en de energieprijs. ‘Het is een schatting, we kennen niet exact alle cijfers’, zegt Cruijssen. ‘Er zijn 174 voedselbanken in Nederland, maar dit zijn particuliere initiatieven. Ze zijn niet verplicht om gegevens te delen.’

Vermogen

En daarin zit ook meteen de crux, want volgens Cruijssen zijn er nog veel meer mensen die voldoen aan de toelatingseisen van de voedselbanken. Deze groep noemen we ‘onder de radar’. Cruijssen: ‘Mensen die aankloppen bij de voedselbank zijn vaak een bijzondere groep. Ze hebben bijvoorbeeld wel vermogen, bijvoorbeeld een huis, maar zijn door omstandigheden in situaties gekomen waardoor het dagelijks levensonderhoud een probleem is geworden. Het zijn vaak mensen waar je het niet van zou verwachten. Het is ook vaak een groep waarbij de problemen van tijdelijke aard zijn. Nieuwe cliënten worden dan ook altijd gewezen op gemeentelijke en particuliere hulp, zoals schuldhulpverlening. Samen wordt een plan gemaakt om binnen een halfjaar voedselbankhulp niet meer nodig te hebben.’

Verdubbeling

Het Zero Hunger Lab van Tilburg University doet in samenwerking met de Nederlandse Voedselbanken onderzoek naar technieken om boven water te krijgen welke mensen ook in aanmerking komen voor ondersteuning door een voedselbank. Cruijssen: ‘Het zou wel eens een verdubbeling kunnen zijn van het aantal mensen dat we nu bij de voedselbanken zien. Onder de groep heerst veel schaamte. Er is een groot aantal mensen dat een behoorlijke drempel over moet om op deze manier hulp te zoeken.’

Voorspellingen

In het Zero Hunger Lab ontwikkelt Cruijssen technieken om deze mensen op te sporen. Dit gebeurt op basis van openbare gegevens die beschikbaar zijn bij de gemeenten, zoals armoedekaarten, werkeloosheidscijfers en huizenprijzen. ‘Vanwege de AVG is het niet mogelijk een lijst op te leveren van mensen die waarschijnlijk in aanmerking komen voor de Voedselbank. In plaats daarvan doen we voorspellingen over straten of wijken waarvan de kans groot is dat veel van de mensen die daar wonen in aanmerking komen. Als er een groot verschil is tussen de data, en het aantal mensen dat zich bij een voedselbank meldt, dan valt dit op en kan er actie worden ondernomen door de lokale voedselbank.’

Om de integriteit en privacy van mensen te waarborgen werkt het Lab samen met onderzoekers van de Law School en TiSEM. Gegevens moeten op een veilige manier aan elkaar gekoppeld worden, zonder dat mensen of buurten vooraf gepinpoint worden. ‘Als we gaan flyeren bij de Aldi in buurt X maar niet bij de Albert Heijn in buurt Y kan dit stigmatiserend werken, waardoor de drempel juist hoger wordt in plaats van lager. 

Verspilling

Kunnen de voedselbanken de groeiende hulpvraag nog wel aan? ‘Er zijn grote regionale verschillen’, zegt Cruijssen. ‘Met name in de grote steden staan donaties onder druk. Supermarkten worden ook steeds beter in voorkomen van verspilling. Het aanbod is niet altijd gezond. In gesprek met supermarkten proberen we de donaties te verbeteren, maar ook aan de productiekant. Aan een emmer ketchup heeft niemand iets.’

Publicatiedatum: 22 november 2023