Hoe een optimale supply chain meer monden voedt

'Optimus berekent vele scenario’s'

Humanitaire organisaties hebben meestal weinig vertrouwen in optimalisatie vanwege lastige context, behoefte aan snelle resultaten en gebrekkige data. Wel bestond de vraag hoe je een zo groot mogelijk aantal mensen bereikt met een zo hoog mogelijke voedingswaarde binnen een bepaald budget? Fleuren pakte de handschoen om deze vraag te beantwoorden op in 2010, later gesteund door talentvolle research masterstudent Koen Peters. Peters werkt inmiddels als project manager bij het Wereldvoedselprogramma in Rome en is als buitenpromovendus verbonden aan Tilburg University. Hij ontwikkelde Optimus op basis van het werk van Fleuren.

Optimus

Optimus is een software tool waar met behulp van data science scenario’s worden doorgerekend. Wat voor voeding heeft een mens elke dag nodig, en hoeveel? Wat zijn de voedselprijzen waarmee we te maken hebben, en waar halen we het voedsel vandaan? Wat is er nodig in termen van logistiek, en wat voor kosten zijn daarmee gemoeid? In het model komen alle elementen samen. Zo wordt de inkoopprijs meegenomen in de samenstelling van het voedselpakket en spelen ook de locatie van inkoop en de wijze van distributie mee. Want het maakt verschil of distributie in een kamp of via de plaatselijke markt gebeurt.

Flexibele voedselmand

“We hebben de hele supply chain van het WFP in kaart gebracht in Optimus”, legt Fleuren uit. “WFP heeft de grootste humanitaire supply chain ter wereld. De grote doorbraak in de optimalisering was dat we niet alleen het optimaliseren van de supply chain zelf als uitgangspunt namen, maar ook de samenstelling van de voedselpakketten meenamen. Hoe kun je voedselpakketten optimaal samenstellen en de benodigde voedingswaarde behouden? Een variabele samenstelling betekent dat je flexibeler kunt zijn in de samenstelling en dus ook de inkoop. Als de voedselwaarde maar overeind blijft. Zo kun je bijvoorbeeld in Afrika andere ingrediënten in de ‘voedselmand’ doen en die dus lokaal inkopen. Daar profiteert de lokale economie weer van en het verkleint de afstand voor transport, wat de uitstoot van CO2 vermindert.”

Bewijs het maar

Aan het einde van zijn masterthesis testte Peters het prototype van Optimus. In Syrië schoof hij aan tafel bij de supply chain managers van het WFP. Peters: “Dat was spannend: bewijs maar eens dat jouw model het doet. Maar het leverde concrete verbetervoorstellen op waarmee het WFP miljoenen dollars kon besparen: ondertussen al meer dan 20 miljoen euro in landen als Syrië, Irak en Ethiopië. We kregen mooie feedback, bijvoorbeeld dat het voedselpakket beter aansloot bij het normale eetpatroon van mensen in Irak.”

Mensen in nood

“Het mooiste is dat ons werk daadwerkelijk van invloed is op mensen in nood. Dat raakt me echt”, vertelt Fleuren. Het werk voor het WFP heeft hem veranderd en gevormd. “Je ziet heel veel aspecten van een probleem op wereldschaal, veel meer dan wat je oppikt uit de media. Dat zag ik bijvoorbeeld in Zuid-Soedan. Ik ben meer dan vroeger gemotiveerd om iets goeds te doen.” Ook Peters onderschrijft dat. Bij het WFP in Rome werkt hij nu als project manager aan het toegankelijk maken van data science tools voor medewerkers die geen datawetenschappers zijn. In de weekenden buigt hij zich over zijn proefschrift.

Maatschappelijke impact

De uitkomsten uit Optimus zijn gebruikt om de voedselvoorziening in Syrië, Irak, Jemen en Ethiopië aanmerkelijk te verbeteren en miljoenen te besparen. Hierdoor kunnen meer mensen gevoed worden met hetzelfde budget. Het model wordt toegepast bij vier à vijf grote voedseloperaties per jaar. Doel is dat het WFP straks in alle tachtig landen waar het actief is, Optimus inzet om directe nood te verlichten. Momenteel wordt het project Zero Hunger Lab (ZHL) opgestart waar binnen Optimus verder wordt verbeterd, ook voor andere humanitaire organisaties dan WFP. Daarnaast wil ZHL onderzoeken hoe lokale boeren en coöperaties zelf meer voedsel kunnen produceren voor gebruik in eigen regio, welke gewaskeuze passend is en hoe de productie logistiek moet worden verwerkt. Zo worden lokale economieën gestimuleerd, voorzien regio’s in hun eigen voedsel en zijn ze minder afhankelijk van noodhulp.

Wetenschappelijke impact

Optimus heeft naast maatschappelijk impact ook een wetenschappelijke publicatie opgeleverd. Fleuren: “Maatschappelijke impact gaat dus goed samen met wetenschap. Bovendien zijn er allerlei kleinere spin-offs. We stellen bijvoorbeeld materiaal beschikbaar voor profielwerkstukken van scholieren, studiekiezers interesseren zich voor ons vak. En we kunnen een breed publiek de waarde van wetenschap laten zien.”

Contact

• Hein Fleuren

Publicatiedatum: 10 februari 2020